Mùi phân chuồng phát tán, nghẹt thở. Tiếng người lê la trả giá, mặc cả. Tiếng cười rộ lên đắc ý trộn lẫn tiếng chửi thề tục tằn đe doạ. Đâu đó, mơ hồ giọng trẻ con khóc và tiếng ru hò ngái ngủ xa xôi…

Người đàn ông đen điu quần đùi thô, mình trần tóc râu bậm xị. Ông ta lặng lẽ, cật lực với thứ ánh sáng lạnh người, loang loáng quanh thân. Lưỡi rìu.

Bé gái đến, đặt một cục bọc lá lên bi củi cao nhất rồi le te chạy ngay. Cặp sách đeo sau lưng thủng lỗ. “Ba ba…xôi đó nghe”. Một bàn tay thộp mạnh vào vai nó “Này, này may húc người ta”. Thanh niên thọc tay túi quần lững thững bước vào…

Người đàn ông buông rìu. Thanh niên đã dựa lưng vào đống bi củi, mặt che túi xách tay, ngủ ngồi từ hồi nào. Ngó gói xôi chỉ còn nắm lá… Ông ta bỏ đi về phía vườn cây và trở lại với vài quả chuối xanh, xoè bàn tay chấm muối nhai ngồm ngoàm.

Rít điếu thuốc, người đàn ông tiếp tục công việc. Đống củi cao dần, mùi nhựa tươi dễ chịu. Cho tới khi có tiếng vươn vai sảng khoái sau lưng:

– Người bửa củi, đổi cơm. Cơm bửa người, nợ củi… Ê, có thằng cháu tới bửa thêm mấy ngày. Ráng chịu. Lão Trình Giảo Kim… Ba Rìu ơi.

– Con đười ươi. Không đi khuất mặt, khuất mày luôn.

Thoáng tia cười trong mắt, người đàn ông cố chèn cho bi củi dựng đứng. Thanh niên thuận tay chuồi ngay túi xách tay vào chỗ chông chênh. “Rồi, khỏi chèn”. Quầng sáng bạc huơ lên. Bi củi văng bắn hai đường. Người đàn ông khùng khục cười, gỡ bỏ túi xách ra khỏi lưỡi rìu “Đười ươi nghèo gần chết bày đặt đồ đạc. Tao… bập luôn” Thanh niên tỉnh bơ “Tội nghiệp. Tội nghiệp”

Xé toạc cái túi rách vướng lưỡi rìu, ông ta trợn mắt lấy cuốn sách cũ bị rìu chặt hai:

– Quá… trời luôn. Tao tìm không ra. Hèn gì đi đâu cũng thủ túi xách kè kè.

Thanh niên che miệng ngáp dài:

– “Giải trừ kiến thức” của Krishnamurti. Trả chú. Tình trạng phổ thông về thiểu năng bộ nhớ. Chôm… không biết bao giờ?

Người đàn ông bần thần đứng mân mê cuốn sách hồi lâu:

– Mê cái búa cha Nietzsche hả. Giải trừ kiểu nầy còn gì kỷ niệm mầy. Tao mua 73, thời Văn khoa, học chung ông già mầy. Giờ quý vị dư tiền rất khoái mua sách bày kiểng. Kiểng sách.

Thanh niên ậm ừ:

– Chôm sách, rất vệ sinh. Nó không hề sợ sách. Quái gở, những đứa sợ sách lại không thiếu sách bao giờ. Chúng chả đọc, miệt mài chôm thứ khác…

Người đàn ông bật cười hô hố, đặt cuốn sách “bửa rìu” lên bi củi, nói bâng quơ:

– Quên sách đi. Đứa nào hỏi, nói làm toán cộng không nhớ. Không học thì ngu. Học, quên không nổi sách là ngốc. Là tao nói qua còn có bọn chuyên ăn mày theo sách…

– Cứ sách này nói thế, cha nọ nói kia… Nô lệ trọn đời. Bằng chứng về triệt tiêu sáng tạo. Tự thiến, để được cho quà. Những đứa khoác áo choàng và hớn hở vì vinh danh kẻ khác.

– Không tự tin nổi, bảo tao đang nói ra cái của tao đây, nghe cái coi…

– Vẹt chỉ “nói thuội” cái đã nói… Khổ nỗi, có một loại hãnh diện vì tài năng, danh vọng… vẹt.

Nâng cuốn “bửa rìu” lên tận mặt, người đàn ông cẩn thận lật tìm từng nửa trang rách nát…“Đây. Mấy dòng chữ của tao đây. Hê hê… Còn chưa hề hấn gì. Tốt”.

Thanh niên chồm tới, chong mắt nhìn:

– Có gì đâu. Viết tầm phào ngày tháng không hà.

– Ê, tìm đâu ra nữa mầy. Nét chữ thời sinh viên của tao.

Hai cái đầu chụm vào nhau. Trang sách rách y nguyên mấy dòng chữ viết, nét ký tháu bằng bút “Bic” xanh dương, còn rất rõ chưa phai “Ngày… tháng… năm. Chia tay bạn thân trước cổng trại nhập ngũ số 2… Chiều bỏ giảng đường, lang thang”.

Người đàn ông cẩn thận xé nguyên nửa trang giấy cất kỹ vào túi cái áo còn vắt ở bụi chuối bên hè. Thanh niên buột miệng: