Học ban đêm, để khỏi buồn ngủ, chàng cột tóc ngược lên xà nhà bằng một sợi dây thừng trắng. Một chiếc dùi thép cũng được chàng đặt rèn ở lò rèn lão Tư Hoa, dài cỡ hai gang tay người lớn. Khi quá buồn ngủ, chàng sẽ dùng nó chọc mạnh vào đùi. Ba năm trời ôn luyện, hai đùi chàng đầy những vết sẹo đen đã cũ. Chồng lên những vết sẹo đen là những vết sẹo đỏ mới tươi lõm hình đầu dùi còn chưa khép miệng.

Mất chồng từ khi còn rất trẻ, mẹ Từ Huệ đã ở vậy nuôi chàng. Ngày bắt ốc mò cua, đêm lách cách dệt vải, có áo quần ấm, có thức ăn ngon, mẹ thường dành riêng cho chàng. Vì vậy, dù nhà nghèo khó, Từ Huệ vẫn được nuông chiều. Thương mẹ, chàng quyết chí lập thân.

2. Từ khi còn rất trẻ ở bến sông, Từ Huệ đã phải lòng người con gái út của ông lão thuyền chài. Nàng tên là Ba. Trong đôi mắt si tình của Từ Huệ, nàng Ba là người con gái đẹp nhất vùng. Là đứa con gái của sông nước, da nàng có màu nâu sáng của phù sa Hoàng Sơn và màu nước xanh mạt ly. Đôi mắt nàng khi nhìn Từ Huệ sáng hoang dại như những vì sao trời đêm đêm rơi xuống bến sông Thai. Tóc nàng Ba dài thênh thang, sợi to như những sợi lưới mà cha nàng vẫn dùng để đánh bắt cá ở khúc sông này. Từ Huệ yêu nàng lắm, nhưng chàng không dám xao nhãng việc học hành. Những lúc học quá nhọc mệt, chàng tìm ra bến sông để được nhìn thấy bóng hình yêu dấu. Nàng Ba đang giúp cha đánh cá. Biết có Từ Huệ trên bến, nàng nghịch ngợm lấy mái chèo hất nước về phía chàng. Từ Huệ âu yếm dõi theo con thuyền chài trôi xuôi chầm chậm theo dòng nước. Âu yếm ngắm mái tóc dài của nàng Ba lúc này đã như một vệt đen xanh mờ ở cuối con thuyền.

Mùa xuân năm ấy, hoa đào nở đỏ cả một khúc sông. Chưa năm nào hoa đào làng Thai lại nở đẹp như vậy. Màu hoa hực hở trong nắng chiều vàng mật ong như mời gọi trai gái tự tình. Từ Huệ không làm sao học được. Bài “Bạch Đằng giang phú” ngày thường chàng rất mê, giờ bỗng nhạt thếch như nước ốc. Đầu óc chàng lởn vởn hình ảnh nàng Ba. Nụ cười ngà ngọc của nàng làm trái tim chàng buốt đau, miệng mặn đắng cơn thèm khát… Mở sợi dây thừng dưới chân, Từ Huệ vươn vai kêu răng rắc. Chàng khép nhanh sách lại, và bước vội ra vườn. Ở một góc khuất tăm tối của khu vườn tạp, Từ Huệ ngạc nhiên khi nhìn thấy nàng Ba đã đứng đó tự bao giờ. Không đợi Từ Huệ nói câu nào, nàng Ba đã vồ vập ôm choàng lấy chàng, giọng đắm đuối “Đêm nào… đêm nào…, thiếp cũng trốn cha lên đây để được nhìn thấy chàng. Những bài học khi chàng đọc to, thiếp đã thuộc nằm lòng. Thiếp sợ tình thiếp làm chàng bịn rịn mà xao nhãng văn chương. Nên từ bấy đến giờ lòng đã trộm thầm yêu thương chàng mà lời chưa dám nói…”. Đắm đuối ngắm gương mặt nàng Ba, Từ Huệ nói giọng run run “Nàng đã nói hộ lòng ta. Ta từ lâu cũng đã thương thầm trộm nhớ nàng, mà lòng còn e dè, chưa biết lòng nàng thể nào”. Dưới những hàng cây tăm tối trong khu vườn của người cha để lại, Từ Huệ hôn nàng Ba. Hai tấm thân run rẩy nép vào nhau như không muốn chia lìa.

3. Kể từ hôm ấy, cứ chiều chiều, Từ Huệ lại tìm ra bến sông. Chàng ngồi lặng lẽ dưới gốc cây liễu nhỏ, ngắm dáng nàng Ba đang giúp cha đánh cá. Mặt sông buổi chiều nhuôm nhuốm ráng đỏ. Sắc nước như gương mặt nàng Ba chuếnh choáng hồng. Lũy tre xanh miệt mài in bóng xuống dòng nước. Tiếng mái chèo xua cá vỗ vào mạn thuyền tạo ra những âm ba dồn dập khắp mặt sông rộng. Chốc chốc, nàng Ba lại xoay lưng về phía Từ Huệ, cái đáy lưng ong của nàng chập chờn gần xa khiến lòng Từ Huệ như mê muội.

Yêu nàng Ba, Từ Huệ quyết nuôi chí lập thân. Chàng ngày đêm miệt mài ôn luyện. Buổi sáng, chàng buộc chân vào án thư. Buổi đêm, chàng buộc tóc lên xà nhà. Cây dùi thép để bên ghế ngồi, cán đã mòn vẹt. Hai đùi chàng đầy những vết sẹo đen nhằng nhịt.