độc đáo tuyệt phẩm diễn xướng sử thi của người M’nông
Trong văn hóa dân gian của người M’nông, sử thi (Ót N’rông) là bức họa tổng thể phản ánh những nét cơ bản trong đời sống xã hội, có nội dung rộng lớn, linh hoạt, thể hiện khát vọng, ước mơ về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Ót N’rông quan trọng ở nhiều lĩnh vực khác nhau và được lưu truyền theo phương thức truyền miệng. Do đó, nghệ thuật diễn xướng có một tuyệt phẩm biểu diễn riêng, đặc biệt mà không phải ai cũng có thể làm được.
Người M’nông cho rằng, người có tài diễn xướng sử thi là người được thần linh (Yàng) ban cho cái miệng để hát kể sử thi cho con cháu nghe. Khi hát kể, nghệ sĩ lồng tình cảm của mình ngay trên nét mặt, cử chỉ, điệu bộ để thể hiện tính cách của nhân vật một cách hiệu quả nhất. Hầu hết các nghệ thuật hát kể sử thi đều là những người có thể “nhập thân” vào các nhân vật. Vì vậy, nghệ sĩ hát- kể trường ca phải là 1 người thông minh, có trí nhớ tốt, trí tưởng tượng rộng lớn. Khi biểu diễn là lúc nghệ nhân đang sống trong một thế giới đặc sắc, tùy theo từng nội dung, động lực thẩm mỹ của mình mà trình bày tiết tấu, âm điệu phù hợp. Do đó, nghệ nhân phải biết phân tích diễn biến của sự việc, tâm lý, tính cách của nhân vật để thay đổi giọng điệu khi cần thiết, nhằm thể hiện trạng thái tình huống, tính cách nhân vật đó. Theo nghệ sĩ Điểu K’lứt ở bon Bu P’râng, xã Đắk N’drung (Đắk Song)- một trong những người còn biết hát kể sử thi M’nông thì mỗi bài sử thi đều có cách diễn xướng khác nhau, nên nghệ nhân phải đặt mình vào ngữ cảnh nhất định mới lột tả được ý nghĩa, nội dung cần đề cập đến. Ví dụ như để vẽ nên hình tượng con sóng trải dài ra tận vòng cung trời thì hát bằng một tiết tấu vừa phải với một âm điệu ngân nga…Hay như miêu tả hành động dũng cảm của các nhân vật anh hùng thì âm điệu phải khỏe khoắn, dồn dập nghe như tiếng ầm ầm của thác đổ, tiếng dồn dập của ngựa phi…Đặc biệt, khi diễn tả những đoạn trữ tình, tha thiết, tin yêu thì sử dụng âm điệu khoan thai, nhẹ nhàng nghe như tiếng gió thổi, tiếng chim hót gọi bầy…Bên cạnh đó, nghệ nhân còn phải biết cách vận dụng các làn điệu, đặt vần cho các câu hát, phân đoạn, phân câu, chọn chỗ lấy hơi, chỗ luyến láy, thêm những hư từ, phụ từ làm cho câu chuyện thêm sinh động, giọng kể không đơn điệu. Hát kể sử thi không đòi hỏi phải có sân khấu riêng biệt mà tự nhiên diễn xướng có thể là đại hội, trong lúc lao động trên nương rẫy, các sinh hoạt quần thể của bon làng…
Xem thêm : ban tranh son dau HCM Maison Chance
Trong không gian tĩnh lặng của đêm khuya hay trong bối cảnh sôi động của lễ hội, giọng hát kể sử thi của nghệ sĩ ngân nga vang lên, như vọng lại từ 1 không gian xa xôi huyền bí. Cả người kể lẫn người nghe đều “bị” nghệ thuật và bầu không khí diễn xướng cuốn hút, dẫn dắt như sống trong diễn biến của câu chuyện. Đó cũng chính là điều làm nên sức sống và sự truyền cảm của tuyệt phẩm diễn xướng sử thi. Người kể đắm chìm với cuộc đời của nhân vật mình kể, còn người nghe thì sảng khoái, vui buồn không kém theo nội dung diễn ra. Người nghe không chỉ đóng vai trò gián tiếp, tiếp thêm hơi thở và hưng phấn cho người kể, mà còn gần như trực tiếp góp mặt vào nội dung câu chuyện. Nhân vật không chỉ xuất hiện trong lời kể của nghệ nhân mà còn dường như đang sống cùng cộng đồng, thở cùng một bầu không khí với người nghe, thậm chí còn “đối thoại” cùng người nghe. Vì vậy, người kể phải kể đến cùng, người nghe phải nghe cho đến hết, sống cho đến tận cùng kết quả cuộc đời của các nhân vật, dẫu có phải mất hết bao nhiêu khoảng thời gian.
Tìm hiểu thêm : dich vu nha nghi luu tru Maison Chance
Có thể nói, kiệt tác diễn xướng sử thi của đồng bào M’nông rất ấn tượng, nó giống như 1 màn biểu diễn độc nhất vô nhị, hội tụ được nhiều diễn viên, nghệ thuật. Do đó, cho dù hiện nay đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào, địa điểm diễn xướng có nhiều thay đổi, các nghệ thuật già dần, nhưng tuyệt phẩm diễn xướng sử thi vẫn là một nét đời sống văn hóa truyền thống, độc đáo, luôn được bảo tồn, truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, sống mãi cùng bon làng, cộng đồng.
Trung tâm nuôi dạy người khuyết tật - Nhà May Mắn
Địa chỉ: 19A, Đ. Số 1, Kp 9, P. Bình Hưng Hoà A Q. Bình Tân, Tp. Hồ Chí Minh, Việt Nam
Hotline : 090 906 2528
Web site tour du lich Dak Nong Nhà May Mắn : maison-chance.org/shop
